Już po trzech tygodniach od powieszenia schronów dla nietoperzy na ambonach myśliwskich w lasach krotoszyńskich, jeden z nich został zasiedlony przez pierwszego lokatora.
Miło nam poinformować, że kolonia rozrodcza nocka orzęsionego w Łazach znaleziona w maju 2021 r. na strychu domu przez chiropterologów z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Nietoperzy uzyskała dofinansowanie z w ramach Bat Grants, mechanizmu dofinansowania ochrony nietoperzy w ramach Projektu LIFE+ Podkowiec Towers.
Kolonia nocków orzęsionych liczy 514 osobników (nietoperze policzono przy wylocie w dniu 12 czerwca 2023 r.). Jest to jedna z największych kolonii tego gatunku w kraju.
Jest to kolejny po „Czynnej ochronie mopka zachodniego na wybranych terenach leśnych w Polsce” prowadzony przez nas projekt związany z ochroną tego gatunku.
Ludzie marzą o różnych rzeczach… Przynajmniej niektórzy chiropterolodzy mają kosmiczne sny. Śnią o budce rakietowej dla nietoperzy (rocket bat box). Spełniliśmy ostatnio jedno z naszych marzeń i skonstruowaliśmy takie schronienie dla nietoperzy. Konstrukcję zamontowaliśmy na naszej działce w okolicy doliny Widawy. Najczęściej montowane sztuczne schronienia dla nietoperzy zapewniają jednakowe warunki termiczne. Budka rakietowa to hotel 5-gwiazdkowy, czterostronna, przynajmniej dwuwarstwowa konstrukcja.
Dzięki modyfikacjom długości desek poszczególnych warstw i izolacji oraz różnej ekspozycji na słońce zapewnia zróżnicowane warunki termicznie.
Dwa lata temu prosiliśmy członków OTON-u o głosowanie na projekt „Na pomoc mopkom”. Dzięki zaangażowaniu Stowarzyszenia Ekologicznego „Etna”, Nadleśnictwa Oława, uczniów z Zespołu Szkół im. Jana Kasprowicza w Jelczu-Laskowicach i Państwa wsparciu w czasie głosowania projekt wygrał i dosłał finansowanie z Funduszu Toyoty. Zaadoptowany został jesienią 2021 r. jeden ze schronów w Jelczu-Laskowice na zimowisko dla nietoperzy. Zamurowano trzy wejścia, a w czwartym wstawiono kratę. W schronie były tylko gładkie ściany, więc zawieszono cegły, pustaki i budki zapewniając dużą różnorodność kryjówek.
Projekt ochrony mopka zachodniego realizowany jest przez OTON na 12 obszarach w Polsce, w tym w obszarze Natura 2000 PLH020002 Dębniańskie Mokradła położonym w województwie dolnośląskim. Obszar chroni kompleks lasów i fragmenty łąk położone na prawym brzegu Odry, na zachód od Wołowa. Dotychczas stwierdzono tu 11 gatunków nietoperzy, z czego dwa mopek zachodni Barbastella barbastellus i nocek Bechsteina Myotis bechsteinii stanowią przedmioty ochrony Obszaru.
Latem tego roku członkowie OTON zidentyfikowali liczącą ok. 55 osobników kolonię rozrodczą nocków dużych Myotis myotis, która zamieszkuje poddasze Szkoły Podstawowej w Rychtalu (woj. wielkopolskie). Poszycie dachu budynku podbite jest membraną dachową, która w szczytowej jego części była bardzo zniszczona przez przebywające tam nietoperze. W powyciągane włókna zaplątanych było 10 już martwych nocków dużych. Strych szkoły jest bardzo rzadko odwiedzany, więc osobom zarządzającym budynkiem niewiele było wiadomo na temat tych zwierząt i potencjalnego dla nich zagrożenia.
Mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że popularna membrana dachowa może stanowić śmiertelne zagrożenie dla nietoperzy, które zamieszkują strych. Składa się ona z milionów mikrowłókien z tworzywa sztucznego. Przesiadujące na niej nietoperze mierzwią włókna pazurkami tylnych łapek i stopniowo wywlekają je z połaci membrany. Powierzchnia, na której siedzą nietoperze powoli zamienia się w kłąb sztucznych nitek, w które nietoperze z łatwością się zaplątują. Włókna są bardzo wytrzymałe i nie sposób jest je rozerwać lub przegryźć tak małym zwierzętom. Membrana staje się dla nich śmiertelną pułapką.
Obszar Natura 2000 Ostoja Nietoperzy Gór Sowich jest jednym z 12 lokalizacji na których Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Nietoperzy realizuje projekt „Czynna ochrona mopka zachodniego na wybranych obszarach leśnych w Polsce”. Leży on na terenie województwa dolnośląskiego i obejmuje większą część pasma Gór Sowich. Znany jest on m. in. z licznych historycznych obiektów podziemnych (część z nich udostępniona jest turystycznie), które jednocześnie stanowią cenne zimowiska dla nietoperzy.
Nietoperze są ważnym ogniwem funkcjonowania lasu. Regulują liczebność wielu gatunków bezkręgowców, również tych, które w leśnictwie są traktowane jako szkodniki. Pod koniec XX wieku nietoperze wykazały wyraźny spadek liczebności. Niektóre ich gatunki, np. mopek zachodni (Fot. 1), w wielu krajach Unii Europejskiej są uważane za zagrożone i wymagają wsparcia.
Fot. 1. Portret mopka zachodniego (fot. G. Lesiński).
Począwszy od roku 2022 w 12 kompleksach leśnych w Polsce realizowany jest projekt ”Czynna ochrona mopka zachodniego na wybranych obszarach leśnych w Polsce” dofinansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021. Zainteresowanie tym projektem wykazało m. in. Nadleśnictwo Skierniewice, Lasy Państwowe, które administruje częścią lasów Puszczy Bolimowskiej. Po wstępnych uzgodnieniach z Nadleśniczym p. Hubertem Kanią, który wykazał dużą przychylność dla tego projektu, przy pomocy pracowników nadleśnictwa wytypowane zostały miejsca, w których zamierzaliśmy przetestować skuteczność nowego typu budek dla nietoperzy (Fot. 2). W maju 2022 roku w Leśnictwie Grabina rozwiesiliśmy 100 takich budek, każdą na wysokości 3,5-3,8 m nad ziemią (Fot. 3).
