W obliczu intensywnego użytkowania lasów i zmian klimatycznych coraz większe znaczenie mają badania nad wpływem gospodarki leśnej na różnorodność biologiczną. Szczególnie ważne jest zrozumienie, jak cechy lasu – takie jak jego skład, struktura i sposób zarządzania – oddziałują na zwierzęta i ich pożywienie. Przykładem mogą być nietoperze, które są ważnymi drapieżnikami owadów i wskaźnikami jakości siedliska.
Badania opublikowane w 2024 roku w czasopiśmie Journal of Applied Ecology koncentrują się właśnie na tych zależnościach, analizując, jak lasy wpływają na nietoperze i ich pokarm, a także jak te relacje działają w obu kierunkach.
Celem pracy zatytułowanej Disentangling direct and indirect effects of forest structure on biodiversity: Bottom‐up and top‐down effects between forestry, bats and their insect prey było sprawdzenie, jak różne cechy lasu – jego skład i struktura – wpływają na aktywność nietoperzy. Badacze chcieli też ustalić, czy te wpływy są bezpośrednie, czy pośrednie – na przykład przez zmiany w liczbie owadów, którymi nietoperze się żywią. Zwracano również uwagę na to, czy nietoperze wpływają z kolei na liczebność owadów.
Metody
W 64 powierzchniach badawczych w Schwarzwaldzie (południowo-zachodnie Niemcy) analizowano:
- skład gatunkowy drzew,
- ilość martwego drewna i mikrohabitatów,
- stopień otwartości koron drzew i podrostu,
- intensywność prowadzonej gospodarki leśnej (wskaźnik ForMI),
- aktywność nietoperzy (z podziałem na trzy grupy ekologiczne),
- oraz liczebność i różnorodność ciem i biegaczowatych (jako głównych grup ofiar nietoperzy).
Do analizy wyników użyto narzędzi statystycznych, które pozwoliły rozróżnić wpływy bezpośrednie (np. otwartość lasu) od wpływów pośrednich (np. przez zmiany w liczbie owadów).
Wyniki
- Nietoperze reagują różnie w zależności od typu lasu
Nietoperze, które latają wysoko (LRE), częściej występowały w lasach bardziej otwartych i zróżnicowanych. Te, które poruszają się nisko i wolno (SRE), były aktywniejsze w gęstszych, bardziej zamkniętych lasach. - Owady wpływają na obecność nietoperzy
Im więcej ciem, tym częściej pojawiały się nietoperze SRE. Nietoperze LRE były aktywniejsze tam, gdzie było więcej biegaczowatych. Tam, gdzie owadów było bardzo dużo różnych gatunków, aktywność nietoperzy spadała – prawdopodobnie z powodu trudności w skutecznym polowaniu. - Nietoperze mogą wpływać na liczebność owadów
W miejscach, gdzie było więcej nietoperzy z gatunku Pipistrellus pipistrellus i grupy MRE, było mniej ciem. Może to świadczyć o wpływie nietoperzy na liczebność ofiar – zarówno przez drapieżnictwo, jak i unikanie tych miejsc przez owady. - Leśnictwo ma wpływ pozytywny i negatywny
Gospodarka leśna może zwiększać liczbę owadów i tym samym przyciągać nietoperze, ale jednocześnie ograniczać dostępność siedlisk (np. dziupli czy martwego drewna).
Wnioski
Oddziaływanie gospodarki leśnej na nietoperze i owady opiera się na złożonej sieci powiązań. Nietoperze nie są tylko odbiorcami zmian – aktywnie kształtują środowisko przez wpływ na owady. Dla utrzymania bioróżnorodności ważne jest zróżnicowanie struktury lasu i zachowanie kluczowych mikrohabitatów.
Takie zrównoważone podejście może wspierać stabilność całego ekosystemu leśnego w obliczu przyszłych zagrożeń, takich jak zmiany klimatyczne.
artykuł powstał na podstawie publikacji naukowej: Disentangling direct and indirect effects of forest structure on biodiversity: Bottom‐up and top‐down effects between forestry, bats and their insect prey. Autorzy: R. Hendel, C. Streinzer, A. Dechmann, H. Kreft, M. Tschapka, P. Manning
Publikacja: Journal of Applied Ecology, British Ecological Society, 2024
