W trakcie wyszukiwania kryjówek nietoperzy przy prowadzeniu badań naukowych zdarza się, że musimy poprosić o wpuszczenie na strych budynku, np. kościoła, szkoły itd. Wtedy najczęściej słyszymy, że nietoperzy tutaj na pewno nie ma, bo nikt ich nigdy nie widział… ale że na pewno są myszy! Potem, po wejściu na strych, okazuje się jednak, że nietoperze są, tylko powciskane pod deski i że jak się poświeci w szczelinkę, to widać np. gackowe uszy. Z kolei coś, co było brane za mysie kupki, okazuje się być niczym innym jak guanem nietoperzy.
Niektóre gatunki nietoperzy zasiedlające strychy tworzą duże kolonie i nie chowają się w szczelinach. W takiej sytuacji raczej nie ma wątpliwości co do tego, kto jest naszym sąsiadem. Są jednak gatunki skryte, które w ciągu dnia wyszukują ciasne kryjówki, zarówno na strychach pod deskami, jak i w zewnętrznych szczelinach budynku, pod oszalowaniem czy za okiennicami. Wtedy ich obecność w budynku nierzadko jest mylona z obecnością myszy, ze względu na podobieństwo ich odchodów – pozostawiają po sobie małe czarne wałeczki wielkości od kilku milimetrów do około centymetra, w zależności od tego, kto je „wyprodukował”. Różnica tkwi w składzie odchodów – zależnie od rodzaju pokarmu jaki jedzą zwierzęta. Myszy są roślinożerne i w ich odchodach znajdują się głównie włókna roślinne. Z kolei w odchodach nietoperzy znajdują się niestrawialne dla nich części owadów, czyli chitynowe pancerzyki, odnóża, czułki itd. Ci, którzy się nie brzydzą, mogą zatem łatwo sprawdzić, do kogo należy kupka. Rozgniatane w palcach odchody myszy zwykle rozcierają się na proszek, zaś te nietoperzowe rozkruszają i ukazują błyszczące w świetle fragmenty owadów.
O obecności nietoperzy w budynku świadczyć mogą również ich głosy. Niesłyszalne dla nas dźwięki echolokacyjne nie zamykają ich repertuaru wokalnego. Oprócz głosów służących do orientacji w przestrzeni, nietoperze wydają również całą gamę tzw. głosów socjalnych, służących po prostu do komunikacji z innymi osobnikami. Te dźwięki możemy z łatwością usłyszeć, bo życie tych ssaków w grupie stwarza „duże pole do dyskusji”. Głosy socjalne, w zależności od sytuacji i gatunku, mogą przypominać cichutkie piszczenie, bzyczenie, a nawet ćwierkanie. Nietoperze mogą być aktywne wokalnie nie tylko w nocy, ale również w dzień.
Anna Bator
Ten tekst pochodzi z „Poradnika ochrony nietoperzy”, OTON, 2017.